Od czasu do czasu w kwiaciarniach pojawia się Iksora – egzotyczna roślina o pięknych kwiatach. Kupując ją, musimy zdawać sobie sprawę, że jest kłopotliwa w uprawie i trzeba jej poświęcić wiele troski.

Z Iksorą nawet zawodowi ogrodnicy miewają problemy. Mimo, że starają się w szklarni stworzyć warunki jak najbardziej zbliżone do naturalnych i skrupulatnie wykonują zabiegi pielęgnacyjne, to jednak uprawiane przez nich iksory potrafią nagle zrzucić kwiaty. Nic dziwnego, że amatorom, którzy pragną doprowadzić tę roślinę do kwitnienia w domu, udaje się to rzadko. Dlaczego tak się dzieje? Jedynym racjonalnym wytłumaczeniem wydaje się mała „elastyczność ekologiczna” iksory. Oznacza to, że ma ona trudności z przystosowaniem się do warunków nawet tylko nieznacznie odmiennych od tych, jakie panują w jej naturalnym środowisku.

Najlepiej czuje się w ojczyźnie

Iksory są zawsze zielonymi roślinami, o skórzastych, sztywnych liściach. Należą do rodziny marzanowatych (Rubiaceae). Znanych jest około 200 gatunków, chociaż niektóre źródła podają, że nawet 400. W stanie naturalnym rośliny te występują w klimacie tropikalnym i częściowo subtropikalnym, głównie w południowo-wschodniej Azji. Warunki klimatyczne są tam ustabilizowane – temperatura nie spada poniżej 20°C, a wilgotność powietrza dochodzi do 100%, dzięki częstym opadom.
Iksory jako krzewy i małe drzewa rosną w cieniu wyższych drzew. Dociera tam do nich sporo światła, ale rozproszonego. W naturze nie przechodzą spoczynku zimowego. Przez cały rok na jednej roślinie znajdują się jednocześnie pąki kwiatowe, rozwinięte kwiaty i owoce.

Szkarłatna oraz kilka innych

W doniczkach najczęściej uprawia się iksorę szkarłatną (Ixora coccinea). W południowo-wschodnich Indiach, skąd pochodzi, jest krzewem dorastającym do wysokości 5 m. rosnąc w pojemnikach, nawet po latach nie przekracza 1 metra. Roślina ta ma błyszczące liście długości 5-10 cm. Szkarłatnoczerwone, rurkowate kwiaty, długości 2,5-3,5 cm, wyrastają na szczytach pędów.

Odmiana Compacta, o zwartym pokroju, jest niskim krzewem (do wysokości 40 cm) o małych liściach oraz karminoworóżowych lub czerwonych kwiatach. W krajach o łagodnym klimacie wykorzystuje się ją do zakładania żywopłotów.

Dość liczne odmiany uprawiane w doniczkach w wyniku krzyżowania iksory szkarłatnej z innymi gatunkami m.in. z I. acuminata, I. borbonica, I. chinensis, I. duffi. Odznaczają się one dużymi kwiatami, w różnych odcieniach barwy pomarańczowej, łososiowej, czerwonej i szkarłatnej.
Łatwiejsza w uprawie jest iksora chińska (I. chinensis), niski krzew o kwiatach pomarańczowoczerwonych. Ma ona także odmianę o kwiatach czysto białych. Niestety w Polsce rośliny te trudno jest kupić.

Jak pielęgnować iksorę?

Temperatura i wilgotność.

Iksora najlepiej rośnie w szklarni, w której ma zapewniony mikroklimat zbliżony do naturalnego – a więc przy stałej temperaturze, wynoszącej 20°C przez większą część roku i 18°C zimą oraz możliwie wysokiej wilgotności powietrza. W takich warunkach może zakwitnąć nawet trzy razy w roku. Przeniesienie ze szklarni do innego pomieszczenia znosi bardzo źle, a kwitnące już okazy mogą nawet stracić kwiaty. Podobnie może zdarzyć się z roślinami kupionymi w kwiaciarni, bo w naszych mieszkaniach powietrze jest zbyt suche. Ponieważ jednak nie lubi ona spryskiwania liści, korzystniejsze jest systematyczne nawilżanie otaczającego ją powietrza. Najlepsze warunki możemy zapewnić iksorze w oknach kwiatowych, niewielkich domowych szklarenkach lub w zimowych ogrodach.

Stałe miejsce.

Iksora nie znosi przestawiania, zwłaszcza podczas kwitnienia; także w czasie spoczynku zimowego powinna stać w tym samym miejscu co zwykle. Lubi stanowiska dobrze oświetlone, ale gdy słońce mocno przyświeca, wymaga cieniowania.

Woda.

W okresie wzrostu i kwitnienia roślinę podlewamy dość obficie, a zimą – rzadziej. Odpowiednia jest wyłącznie woda o temperaturze otoczenia, miękka, czyli zawierająca jak najmniej wapnia (szkodzi on iksorom, wywołując chlorozę, objawiającą się żółknięciem liści i osłabianiem roślin). Nie należy też podlewać iksory chlorowaną wodą.

Doniczki i podłoże.

Młode rośliny uprawia się w małych doniczkach, o średnicy 9-11 cm. Starsze okazy mogą rosnąć w większych pojemnikach. Podłoże dla iksory powinno być lekkie, porowate, przepuszczalne wyłącznie o odczynie kwaśnym (pH 4,5-5,5) i temperaturze pokojowej. Najlepszy jest substrat torfowy wzbogacony nawozem wieloskładnikowym lub mieszanka torfu i gliny (w proporcji objętościowej 2:1), ewentualnie mieszanka torfu i ziemi kompostowej (2:1).

Nawożenie.

W okresie wegetacji zasilamy rośliny nawozem wieloskładnikowym o stężeniu 0,1-0,2%, co 2 tygodnie.
Inne zabiegi. Iksorę można przycinać, stanie się wówczas gęściejsza. Pamiętajmy jednak, że zabieg ten opóźnia kwitnienie i zmniejsza ilość kwiatów.

Rozmnażanie.

Iksorę szkarłatną i jej odmiany ogrodnicy rozmnażają z sadzonek. Końce sadzonek zanurza się w preparacie do ukorzenienia i umieszcza w podłożu o temperaturze 25-30°C. Ukorzeniają się po 4-6 tygodniach. W warunkach amatorskich rozmnażanie przez sadzonki kończy się zwykle niepowodzeniem.